Κήλη μεσοσπονδύλιου δίσκου (Lumbar Disk Herniation) ή πρόπτωση μεσοσπονδύλιου δίσκου είναι ένα πολύ συχνό επώδυνο σύνδρομο, που παρουσιάζεται συνήθως σε νεαρά και μέσης ηλικίας άτομα. Σε ήπιες μορφές ασκείται απλώς πίεση από τον πηκτοειδή πυρήνα στον ινώδη δακτύλιο κι από εκεί στους συνδέσμους και στα νεύρα, με αποτέλεσμα την πρόκληση πόνου στη μέση (οσφυαλγία). Σε αλλοιώσεις μέσης βαρύτητας, ο ινώδης δακτύλιος παθαίνει μερική ρήξη, μέσα στην οποία μπαίνει ένα μέρος του πηκτοειδή πυρήνα, με συνέπεια τη μεγαλύτερη προβολή του και πίεση στις ρίζες των νεύρων (οσφυϊσχιαλγία). Η προβολή αυτή γίνεται συνήθως προς τα πλάγια όπου ο ινώδης δακτύλιος είναι λιγότερο ισχυρός. Στις βαρύτερες περιπτώσεις αλλοίωσης του δίσκου, ο ινώδης δακτύλιος παθαίνει τέλεια ρήξη, ο πηκτοειδής πυρήνας μπαίνει μέσα στον νωτιαίο σωλήνα και προκαλείται πίεση της ρίζας του νεύρου, στο ίδιο ύψους με τη βλάβη ή χαμηλότερα. Σε αυτήν την περίπτωση προκαλείται οίδημα ή και φλεγμονή με αποτέλεσμα τον οξύ πόνο στις κινήσεις.Η δισκοκήλη συμβαίνει κατά κανόνα στην οσφυϊκή μοίρα («μέση») και κυρίως στους σπονδύλους 05 και Ι1 (5ος οσφυϊκός - 1ος ιερός) και σπανιότερα στους Ο4 - Ο5.Κύριο αίτιο της δισκοκήλης είναι οι βιοχημικές αλλοιώσεις που προκαλούνται στο μεσοσπονδύλιο δίσκο. Ο τραυματισμός θεωρείται πλέον το εκλυτικό αίτιο (δηλαδή η αφορμή για να συμβεί η δισκοκήλη).


Ανάλογα με το επίπεδο, στο οποίο εξελίσσεται μια δισκοκήλη, τα ενοχλήματα και η περιγραφή της ισχιαλγίας είναι διαφορετικά:
 Όταν η δισκοκήλη εντοπίζεται στο επίπεδο μεταξύ 3ου και 4ου οσφυϊκού σπονδύλου, τα ενοχλήματα οφείλονται στον ερεθισμό της 4ης οσφυϊκής ρίζας του ισχιακού νεύρου και περιγράφονται σαν αιμωδίες (μυρμηγκιάσματα) ή και άλγος στην εξωτερική επιφάνεια του μηρού, αδυναμία να τεντωθεί το γόνατο, ατροφία του τετρακεφάλου μυός και κατάργηση του τενόντιου αντανακλαστικού της επιγονατίδας.

- Όταν η δισκοκήλη εντοπίζεται στο επίπεδο μεταξύ 4ου και 5ου οσφυϊκού σπονδύλου, τα ενοχλήματα οφείλονται στον ερεθισμό της 5ης οσφυϊκής ρίζας του ισχιακού νεύρου και περιγράφονται σαν αιμωδίες ή και άλγος στην οπίσθια επιφάνεια του μηρού και στην εσωτερική επιφάνεια της κνήμης, με αδυναμία ραχιαίας έκτασης του ποδιού.
- Όταν η δισκοκήλη εντοπίζεται στο επίπεδο μεταξύ 5ου οσφυϊκού σπονδύλου και του ιερού οστού, τα ενοχλήματα οφείλονται στον ερεθισμό της 1ης ιερής ρίζας και περιγράφονται σαν αιμωδίες ή και άλγος στην οπίσθια επιφάνεια του μηρού και την εξωτερική επιφάνεια της κνήμης, ατροφία της γάμπας, αδυναμία πελματιαίας κάμψης του ποδιού και κατάργηση του αντανακλαστικού του αχιλλείου τένοντα.
- Στη σπάνια περίπτωση που η δισκοκήλη είναι μαζική, μπορεί να ενοχλήσει περισσότερες από μια ρίζες, καθώς και στελέχη του αυτόνομου νευρικού συστήματος τα οποία συμπορεύονται εκεί. Το αποτέλεσμα τότε είναι ιδιαίτερα δυσάρεστο. Εμφανίζεται το διαβόητο σύνδρομο της ιππουρίδας, δηλαδή η πλήρης σχεδόν παράλυση του ισχιακού νεύρου και στα δύο άκρα, μαζί με ορθοκυστικές διαταραχές (απώλεια κοπράνων και ούρων, εξ αιτίας ελλιπούς ελέγχου των σφιγκτήρων). Η κατάσταση αυτή θεωρείται κρίσιμη και αντιμετωπίζεται άμεσα, ως κατάσταση έκτακτης ανάγκης.
Κι όμως, παρά τα όσα ειπώθηκαν παραπάνω, είναι, επίσης, δυνατόν να υφίσταται δισκοκήλη χωρίς αυτή να προκαλεί ενοχλήσεις. Πράγματι, αν η κήλη δεν έρχεται σε επαφή με το νεύρο, τότε δε δίνει σημάδια της ύπαρξής της. Όταν, όμως, εκδηλώνει την παρουσία της, προκαλεί συνήθως πολύ έντονο πόνο. Τυπικός πόνος δισκοκήλης είναι η ισχιαλγία, η οποία εμφανίζεται με οξύ πόνο που ξεκινάει από το γλουτό και αντανακλά στο πόδι της αντίστοιχης πλευράς. Στην περίπτωση κήλης στην οσφυϊκή χώρα, παρουσιάζεται οσφυαλγία, η οποία επιδεινώνεται όταν πραγματοποιούνται συγκεκριμένες ενέργειες, για παράδειγμα, όταν κανείς κάθεται, βήχει ή φταρνίζεται. Εκτός από τον πόνο, μπορεί να υπάρχει αδυναμία και μείωση της ευαισθησίας κατά μήκος της πορείας του νεύρου. Στην περίπτωση κήλης ενός αυχενικού δίσκου, τα συμπτώματα μπορεί να εκδηλώνονται στο λαιμό, στον ώμο και στο βραχίονα. Ευτυχώς, σπάνια παρατηρούνται σημαντικές επιπλοκές λόγω δισκοκήλης: εάν το εξερχόμενο υλικό του μεσοσπονδύλιου δίσκου συμπιέζει τον νωτιαίο μυελό που βρίσκεται στο εσωτερικό της σπονδυλικής στήλης, μπορεί να παρουσιαστεί το λεγόμενο σύνδρομο της ιππουρίδας. Η συμπίεση των νευρικών δομών επιφέρει, παράλληλα με τον πόνο και την αδυναμία στο ένα ή και στα δύο πόδια, συμπτώματα στην ουροδόχο κύστη και στο έντερο, με την εμφάνιση ακράτειας ή δυσκολιών κατά την ούρηση, απώλεια της ευαισθησίας στην περιπρωκτική περιοχή και στο εσωτερικό των μηρών και μείωση της κινητικότητας.

Συντηρητική αγωγή

Συχνά η συντηρητική αγωγή επιτρέπει την αντιμετώπιση της κατάστασης με επιτυχία. Πράγματι, αποφεύγοντας τις κινήσεις και τις στάσεις που προκαλούν πόνο, προσλαμβάνοντας αντιφλεγμονώδη φάρμακα και καταφεύγοντας στη φυσιοθεραπεία, είναι δυνατόν να εξασφαλιστεί μείωση ή και εξάλειψη των συμπτωμάτων στο 70% των περιπτώσεων. Γενικά, παρατηρείται ικανοποιητική αποκατάσταση μέσα σε διάστημα ορισμένων μηνών, περίοδος κατά την οποία το τμήμα του δίσκου που έχει υποστεί κήλη τείνει να μειώνεται σε όγκο. Σημαντική είναι η αποφυγή όλων των δραστηριοτήτων που επιδεινώνουν τον πόνο στη μέση, αλλά όχι η πλήρης ακινητοποίηση, γιατί η κατάλληλη δραστηριότητα είναι σημαντική για τη διατήρηση της ευεξίας και τη μείωση της ακαμψίας. Γι’ αυτό το λόγο, καλό είναι να συνεχίσει κανείς να εργάζεται, αποφεύγοντας, προφανώς, τα βαριά φορτία, ενώ είναι χρήσιμη η εκτέλεση ασκήσεων ενδυνάμωσης.

Φυσικοθεραπευτική αντιμετώπιση

Ιδιαίτερα ωφέλιμη είναι η φυσιοθεραπεία, που περιλαμβάνει τους υπέρηχους, την ηλεκτρομυοδιέγερση TENS και τη θεραπεία λέιζερ. Η τελευταία είναι σε θέση να ασκήσει αναλγητική και αντιφλεγμονώδη δράση, ενώ πειραματικές έρευνες υποδεικνύουν την ευνοϊκή της δράση και ως προς τον τροφισμό των νεύρων. Εξαιρετικά χρήσιμο είναι το λέιζερ Nd-YAG υψηλής έντασης (Hilterapia), η αποτελεσματικότητα του οποίου συγκρίθηκε πρόσφατα με εκείνη της TENS και με τη θεραπεία με ένα αντιφλεγμονώδες φάρμακο. Παρατηρήθηκε, έτσι, αρχικά μια ανάλογη κλινική βελτίωση και με τις τρεις θεραπείες. Ωστόσο, με το πέρασμα του χρόνου (μετά από 45 και 180 μέρες) όσοι είχαν υποβληθεί στη Hilterapia παρουσίαζαν μια σημαντικά καλύτερη κατάσταση.
Ωφέλιμη είναι η πρόσληψη αντιφλεγμονωδών φαρμάκων που επιτρέπουν την ελάφρυνση του πόνου, ενδεχομένως σε συνδυασμό με μυοχαλαρωτικά. Όταν αυτά δεν επαρκούν, είναι δυνατή η προσφυγή στην κορτιζόνη και, σε κάποιες περιπτώσεις, σε φάρμακα που μειώνουν τον πόνο, ελέγχοντας τη μετάδοση του πόνου μέσω των νεύρων. Ορισμένες φορές, στις πιο σοβαρές περιπτώσεις, μπορεί να είναι απαραίτητες μία ή δύο μέρες ανάπαυσης στο κρεβάτι. Συνήθως, ωστόσο, δε συνιστάται η ανάπαυση μεγαλύτερης διάρκειας. Μόνο στην περίπτωση που τα συμπτώματα δε βελτιώνονται μέσα σε διάστημα έξι εβδομάδων, μπορεί να συζητηθεί το ενδεχόμενο της χειρουργικής επέμβασης, που συνίσταται στην αφαίρεση ενός μικρού τμήματος οστού του σπονδύλου και στην απομάκρυνση της προπίπτουσας κήλης